خلاصه کتاب شیعه در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مشخصات کتاب:

                                                                                                        

http://note-t.blog.ir

کتاب شیعه در اسلام

نویسنده:علامه سید محمد حسین طباطبایی

دفتر انتشارات اسلامی 1379

هدف از نوشتن کتاب معرفی تشیع به پیشنهاد دانشمند امریکایی کنت مورکان برای شناساندن شیعه به جهان غرب بود .این کتاب توسط شاگرد استاد دکتر سید حسین نصر به زبان انگلیسی ترجمه شده است.عالمه در این کتاب به زبان بسیار ساده ولی به طور کامل به معرفی شیعه واعتقادات انها پرداخته اند..

این کتاب ازیک مقدمه و سه بخش و یک خاتمه تشکیل شده  است که به شرح زیر می باشند:

 بخش اول: در این بخش آغاز  پیدایش و نشو و نمای شیعه، از آغاز پیدایش تا قرن چهاردهم هجری مورد بررسی قرار گرفته است سپس انشعابات شیعه بیان گردیده و در پایان این بخش خلاصه ای از تاریخچه ی شیعه دوازده امامی آورده شده است.

بخش دوم: تفکر مذهبی شیعه،که شامل سه طریق است: طریق اول: ظواهر دینی، اقسام ظواهر دینی، طریق دوم: بحث عقلی و طریق سوم: کشف.

بخش سوم: اعتقادات اسلامی از نظر شیعه دوازده امامی شامل: 1- خداشناسی 2- پیغمبر شناسی 3- معادشناسی 4- امام شناسی.

مقدمه

مجموع این اعتقاد و اساس و مقررات متناسب با آن که در مسیر زندگی مورد عمل قرار می گیرد «دین» نامیده می شود.

وی سپس تعریف مختصری از اسلام  و شیعه ارائه می نماید.

اسلام در لغت به معنای تسلیم وگردن نهادن ،وقران کریم دینی را که به سوی ان دعوت می کند اسلام نامیده که برنامه کلی ان تسلیم شدن انسان در برابر خداوند است.

شیعه در لغت به معنای پیرو سانی که جانشینی پیغمبر اکرم را اختصاصی خانواده رسالت می دانند ودر معارف اسلام پیرو مکتب اهل بیت می باشد.

بخش اول:

-آغاز پیدایش شیعه و کیفیت آن:

علامه طباطبائی آغاز پیدایش شیعه را همان زمان حیات پیغمبر(ص) دانسته و در این بخش نشانه هایی از اثبات جانشینی امیرالمومنین چون دعوت خویشان، واقعه غدیر خم نقل کرده است.

-سبب جدا شدن اقلیت شیعه از اکثریت سنی و بروز اختلاف:

در این بخش ماجرای سقیفه و انتخاب جانشین برای پیغمبر(ص) اشاره شده و سپس نحوه ایجاد مذهب شیعه که همان حامیان امام علی ع در جانشینی پیامبر اشاره دارند.

-دو مسئله جانشینی و مرجعیت علمی:

ابتدا این دو موضوع تعریف شده و سپس دلیل نیاز به اینکه این دو امر به یک فرد معصوم سپرده شود بیان شده و نحوه برخورد علی(ع) و پیروانش با حکومت در زمان خلفای اول تا سوم بیان شده است.

- روش سیاسی خلافت انتخابی و مغایرت آن با نظر شیعه:

در این بخش نحوه ی انتخاب خلفا از خلیفه اول تا حضرت علی(ع) آورده شده است. همچنین بحث سیاست خلفا و تفاوت آن با اعتقادات شیعه مطرح می شود.

شیعه معتقد بود که شریعت آسمانی اسلام که مواد آن در کتاب خدا و سنت پیغمبر اکرم روشن شده است تا روز قیامت به اعتبار خود باقی و هرگز قابل تغییر نیست. در حالی که سه خلیفه اول اعتقاد داشتند که قوانین اسلامی بر طبق اجتهاد و مصلحت وقت که مقام خلافت تشخیص دهد، در جامعه اجرا شود و در معارف اسلامی این بود که تنها قرآن بی اینکه تفسیر شود و یا مورد کنجکاوی قرار گیرد خوانده شود و بیانات پیغمبر اکرم(ص) بی اینکه روی کاغذ بیاید روایت شود.

-انتهای خلافت با امیرالمومنین(ع) و روش آن حضرت:

در این قسمت دوران خلافت و جنگ های حضرت علی(ع) تشریح شده است.از نکات قابل توجه سخنرانی نخستین روز خلافت آن حضرت است.علامه طباطبائی حکومت حضرت علی(ع) را حکومتی انقلابی دانسته است.

”خلافت علی (ع)در اواخر سال سی و پنج هجری قمری شروع شد و...و غالب تغییرات را که در زمان خلافت پیشینیان پیدا شده بود به حالت اولی برگرداند عمال نالایق را که زمام امور را دردست داشتند از کار برکنار کرد و درحقیقت یک نهضت انقلابی بود و... .“

علامه معتقد است اگرچه علی(ع) نتوانست اوضاع را کاملا به حالت اولیه برگرداند اما سه موفقیت حاصل کرد که به طور خلاصه عبارتند از:

1-به واسطه سیرت عادله خود قیافه جذاب سیرت پیغمبر اکرم(ص) را به مردم خاصه نسل جدید نشان داد.

2-با آن همه گرفتاری های طاقت فرسا، ذخائر گرانبهائی از معارف الهیه و علوم حقه اسلامی را میان مردم به یادگار گذاشت.

3-گروه انبوهی از رجال دینی و دانشمندان اسلامی را تربیت کرد.

-انتقال خلافت به معاویه و تبدیل آن به سلطنت موروثی:

سخت ترین روزگار برای شیعه در تاریخ تشیع همان زمان حکومت بیست ساله معاویه بود که شیعه هیچ گونه مصونیتی نداشت.

در این قسمت بیدادگری های خلفای بنی امیه توصیف شده و نمونه هایی از آن ذکر شده است.

خلیفه ولید بن یزید قرآن کریم را آماج تیر قرار داد و در شعری که خطاب به قرآن انشا کرد گفت: روز قیامت که پیش خدای خود حضور می یابی بگوی خلیفه مرا پاره کرد.

 در قسمت بعد به بررسی موقعیت شیعه از قرن 2-14به طور بسیار مختصر پرذاخته می شود.

شیعه در قرن دوم هجری:

در این بخش چگونگی انحطاط بنی امیه و روی کار آمدن بنی عباس و همچنین برخورد خوب بنی امیه در سال های نخست با شیعیان و تغییر این رفتار به ظلم و ستم در سال های آتی تشریح شده است.

شیعه در قرن سوم هجری:

علامه می گوید :با شروع قرن سوم، شیعه نفس تازه ای کشید که این امر به دو دلیل بود نخست آنکه تعلیم علوم عقلی و استدلالی رایج شده بود و علما از این آزادی استفاده کرده و مذهب اهل بیت را تبلیغ می کردند.و دوم آنکه مامون عباسی به اقتضای سیاست خود با امام رضا(ع) بیعت نمود.

شیعه در قرن چهارم هجری:

در قرن چهارم هجری عواملی به وجود آمد که برای وسعت یافتن تشیع و نیرو مند شدن شیعه کمک بسزائی می کرد از آن جمله سستی ارکان خلافت بنی عباس و ظهور پادشاهان آل بویه بود.

شیعه در قرن پنجم تا نهم هجری:

از قرن پنجم تا اواخر قرن نهم شیعه به همان افزایش که در قرن چهارم داشت ادامه می داد و پادشاهانی نیز که مذهب شیعه داشتند به وجود آمده از تشیع ترویج می نمودند....روی هم رفته در این پنج قرن شیعه از جهت جمعیت در افزایش و از جهت قدرت و آزادی مذهبی تابع موافقت و مخالفت سلاطین وقت بوده اند و هرگز در این مدت مذهب تشیع در یکی از کشورهای اسلامی، مذهب رسمی اعلام نشده بود

شیعه در قرن دهم و یازدهم هجری:

در این دوره حکومت صفویه تاسیس گردید و شیعه در ایران تثبیت شد.

شیعه در قرن دوازده تا چهارده هجری:

”در سه قرن اخیر پیشرفت مذهبی شیعه به همان شکل طبیعی سابقش بوده است و فعلا که اواخر قرن چهاردهم هجری است تشیع در ایران مذهب رسمی عمومی شناخته می شود و همچنین در یمن ودر عراق اکثریت جمعیت را شیعه تشکیل می دهدو در همه ممالک اسلامی کم و بیش شیعه وجود دارد.

انشعابات شیعه

در این قسمت ابتدا به تعریف و دلیل ایجاد انشعابات در دین اشاره شده است  از زمان امام سجاد این انشعابات شروع شده کسانی که به محمد حنفیه اعتقاد داشتندودر زمان امام باقر فرقه زیدیه بوجود امد تا بعداز امام صادق که انشعابات زیادی در شیعه بوجود امد از جمله اسماعیلیه که علامه به طور مختصر ولی کامل به معرفی این فرقه میپردازد.

بخش دوم

تفکر مذهبی شیعه

تعریف:بحث وکنجکاوی را می گوییم که مادهای از مواد مذهبی راکه در تعالیم آن مذهب است نتیجه بدهد.

ماخذ تفکر مذهبی شیعه قرآن است.

راهها وروشهای تفکر مذهبی شیعه :ا-ظواهر 2-عقل 3-کشف

ظواهر:کتاب وسنت وحدیث صحابه در صورتی که مغایر کتاب وسنت نباشد.

عقل:تفکر عقلی کلامی شیعهوپیش قدمی شیعه در کلام ، کوشش پایدار شیعه در فلسفه و سایر علوم عقلیه

سوم کشف:انسان ودرک عرفانی ،ظهور عرفان در اسلام وراهنمایی کتاب وسنت به عرفان

ظهور عرفان در اسلام :

علامه معتقد است که ازمیان صحابه پیامبر (ص)، علی(ع) تنها فردی است که به عرفان روی آورده است و پس از ایشان شاگردان آن حضرت چون سلمان فارسی را پیشروان عرفان در اسلام می شمارد.وی اوج عرفان را در قرون هفتم و هشتم هجری می یابد.

بخش سوم

علامه در بخش به 4 مبحث مهم در اسلام از دیدگاه شیعه اشاره دارند:1-خداشناسی2-پیغمبر شناسی3-معادشناسی4-امام شناسی

خدا شناسی:علامه در این قسمت با استفاده از 2 برهان به  اثبات وجود خدا می پردازد.در برهان اول وی معتقد است: هر یک از این پدیده های واقعیت دار که در جهان می بینیم دیر یا زود واقعیت را از دست می دهد و نابود می شود.جهان مشهود و اجزا آن خودشان عین واقعیت نیستند بلکه به واقعیتی ثابت تکیه داده با آن واقعیت، واقعیت دار می شوند.ما این واقعیت ثابت بطلان ناپذیر را خدا می نامیم برهان بعدی برهان نظم است که علامه از آن برای اثبات خداوند از آن استفاده کردند.

در کل علامه در این بخش به این موارد اشاره دارد:

1-نظری به جهان هستی و واقعیت ضرورت وجود خدا2-نظری از راه ارتباط انسان و جهان 3-ذات و صفت4-معنی صفات خداوندی:ذاتی ،فعلی5-توضیح بیشتر در معنی صفات6-صفات فعل7-قضا و قدر8-انسان و اختیار

پیغمبر شناسی:

1-بسوی هدف-هدایت عمومی2-هدایت خصوصی3-خرد وقانون4-شعور مرموزی که وحی نامیده می شود.5-پیغمبران و عصمت نبوت6-پیغمبران و دین آسمانی7-پیغمبران و حجت وحی و نبوت8-شماره پیغمبران خدا9-پیغمبران اولوالعزم صاحبان شریعت10نبوت محمد(ص)11-پیغمبر اکرم (ص) و قرآن

علامه عصمت را از ویژگی های اختصاصی انبیا می داند

سپس در مورد تعداد پیامبران و همچنین پیامبران اولوالعزم سخن گفته است.سپس زندگی نامه ی حضرت محمد(ص) آمده است.

معاد شناسی

1-انسان از روح و بدن مرکب است.2- بحث در حقیقت روح از نظر دیگر.3-مرگ از نظر اسلام.4- برزخ.5-روز قیامت – رستاخیز6-بیانی دیگر.7- استمرار و توالی آفرینش.

امام شناسی

1-معنی امام:کسی که متصدی حفظ ونگهداری دین آسمانی است واز جانب خدا به این سمت اختصاص یافته است2 -امامت و جانشینی پیغمبر اکرم (ص) در حکومت اسلامی3 -در تائید سخنان گذشت4 -امامت در بیان معارف الهیه

5-فرق میان نبی و امام:نبی  مسئول در یافت وحی ،وامام مسئول حفظ ونگهداری آن است

6- امامت در باطن اعمال: کسیکه رهبری امتی را به امر خدا به عهده دارد چنانکه در مرحله اعمال ظاهری رهبر و راهنما است در مرحله حیات معنوی نیز رهبر و حقائق اعمال با رهبری او سیر می کند.“

7-ائمه و پیشوایان اسلام8-اجمالی از تاریخ زندگی دوازده امام(ع)9- بحث در ظهور مهدی(عج) از نظر عمومی10- بحث در ظهور مهدی(عج) از نظر خصوصی

علامه دراین قسمت تاکید دارد که پیامبر بعد از خودشان جانشین انتخاب کردند وبراین ادعادلایلی دارند :

1-اینکه رسول خدا بعداز هر فتحی حاکمی را برای انجا انتخاب می کردند

2-همچنین  ایشان هر موقع شهر خود را ترک می کرد جانشینی برای خویش معین می نمود

3-.از طرفی با توجه به اهمیتی که پیامبر(ص) در خصوص تمامی زمینه های دینی برای مسلمین قائل بود نمی توان انتظار داشت که پس از خود جامعه را بدون تعیین جانشین رها کند و یا حداقل اگر تعیین جانشین به خود مسلمین واگذار شده باشد بیانات شافی در این خصوص نکرده باشد.شیعه به واسطه نشانه ها و آیات قطعی و اخبار متواتر معتقد است که از ناحیه پیغمبر (ص) نص کافی در خصوص تعیین امام و جانشین پیغمبر رسیده است.

4-وجود نص کافی در مورد جانشینی ایشان

جمله «خدا را بشناسید» به عنوان پیام معنوی شیعه معرفی می شود و در مورد آن در پایان کتاب  بحث می شود.